Leven met dysfagie of slikstoornissen

Dysfagie (of slikstoornis) komt van het Griekse ‘dys’ (slecht) en ‘phagein’ Er bestaan verschillende definities voor dysfagie. De meest ruime beschrijving stelt dat dysfagie de moeite omvat om voedsel, vloeistoffen, speeksel of medicijnen te verplaatsen van de mond naar de maag.

Wat is dysfagie?

We kunnen dysfagie het best als volgt omschrijven: door het verminderd functioneren van structuren, spieren en/of zenuwen die betrokken zijn bij het slikken ontstaan er problemen met transport en/of beveiliging waardoor één of meerdere consistenties (van vloeibaar tot vast) niet, moeilijk of niet veilig van de mond naar de maag verplaatst kunnen worden. Motorische problemen ter hoogte van armen en handen waardoor voedsel niet naar de mond kan gebracht worden en eetstoornissen binnen een psychiatrische context, zoals anorexia, vallen niet onder dysfagie. Hoewel individuen gedurende de volledige levensduur door dysfagie kunnen geraakt worden, zijn de uiteinden van het leven het meest kwetsbaar. 

Hier kan je de infobrochure van de Vlaamse Vereniging voor Logopedisten terugvinden.

Oorzaken van dysfagie

Slikstoornissen kunnen ontstaan ten gevolge van uiteenlopende oorzaken. Neurologische oorzaken zijn bijvoorbeeld een beroerte, een neurodegeneratieve aandoening zoals de ziekte van Parkinson, een hersentumor of een hersentrauma. Structurele oorzaken zijn bijvoorbeeld een hoofd-halstumor en -trauma of de behandeling ervan, denk maar aan chirurgie, chemotherapie, enzovoort. Daarnaast kan dysfagie ook het gevolg zijn van een medische ingreep of medicatie. 

Kwaliteit van leven bij dysfagie

Personen met slikstoornissen ervaren soms een verminderde kwaliteit van leven. Dysfagie kan aanzienlijke sociale en psychologische implicaties met zich meebrengen. Als we inzoomen op problemen op psychologisch vlak zien we dat slikstoornissen kunnen leiden tot problemen met zelfbeeld, sociaal gedrag en depressie.

De sociale gevolgen van dysfagie houden verband met het feit dat eten en drinken sociale en aangename aangelegenheden zijn voor gezonde personen en maaltijden vaak de focus zijn van familiefeestjes en religieuze feesten. De sociale mogelijkheden en het genot dat gepaard gaat met maaltijden kunnen voor patiënten met dysfagie teniet gedaan worden, wat de relatie van de patiënt met de familie of zorgverleners kan beïnvloeden. Personen met dysfagie gaan minder vaak het huis uit en kunnen op deze manier geïsoleerd raken en zich buitengesloten voelen.

Kan er iets aan gedaan worden?

De logopedist kan enerzijds trucjes aanleren waardoor het slikken veiliger en comfortabeler verloopt. Er bestaan ook slikoefeningen die de slikspieren kunnen versterken. Indien dit onvoldoende of niet helpt, kan de voeding aangepast worden (vb. zachter maken, zie ook Voeding aanpassen). Een gespecialiseerd logopedist kan je terugvinden via de Beroepsvereniging voor Logopedisten (specialisme: Slikstoornissen) of via de doorverwijskaart van afgestudeerde logopedisten die een 2-jarige specialisatieopleiding dysfagie volgden. 

Voor meer informatie surf naar https://levenmetdysfagie.weebly.com/dysfagie.html